Akıllı Sözleşmeler

13/04/2018

4174

Akıllı Sözleşme kavramı, Blockchain ağlarından bağımsız olarak, 1994 yılında bir bilgisayar bilimcisi olan Nick Szabo tarafından çeşitli taraflar arasındaki etkileşimleri güvenli hale getirip uygun şekilde yürütülmesini sağlayan bilgisayar programlarını tanımlamak amacı ile ortaya atılmıştır. Blockchain’deki Akıllı sözleşme aslında mutabakat işleminin sadece daha karışık halidir. Blockchain’deki normal bir mutabakat işleminde size gelen veri özetinin üzerine kendi işleminizi yapar ve onaylayarak başka kullanıcılara gönderirsiniz. İşte Akıllı sözleşmede ise siz gelen verileri bununla birlikte önceden hazırlanmış ve sizin koşullarından haberdar olduğunuz sözleşme niteliğindeki işlem akışını da onaylar ve gönderirsiniz. Normal bir sözleşme imzalamaktan farksızdır. Sadece sözleşme metni bir kağıtta değil Blockchain zincirinde kayıtlıdır. Sözleşmenize ilişkin veriler değiştirilemez ve kaybolamaz bir şekilde ağ ortamında saklanmaktadır.

Bu yaklaşımı tanımlayacak olursak, Akıllı Sözleşmeler:

içinde mantıksal akışların önceden yazılmış olduğu (“eğer bu olursa şunu yap” tarzı akışlar içeren) bir bilgisayar kod bloğu
dağıtık, merkezi olmayan bir platform üzerinde saklanıp çoğaltılabilen (Blockchain Ağları)
bir bilgisayar ağı tarafından çalıştırılan/işletilen (Blockchain ağının dağıtıldığı bilgisayar ağı)
güvenilirliği bir bilgisayar ağı (Blockchain ağı) tarafından doğrulanan
üzerinde bulunduğu yapı veya platformda güncellemelere yol açabilen ufak programlardır şeklinde tanımlanabilirler.

Bu kapsamda yazılacak mantıksal akışlar tarafların iradeleri ve işin niteliğine göre çeşitlilik gösterebileceklerdir. Örneğin; bir vadeli işlem sözleşmesi, ilişkili malın fiyatının önceden belirlenmiş bir değere ulaşması durumunda ilgili taraflar arasında karşılıklı transfer ve ödeme işlemlerini gerektirmesi anlaşılabilecektir.

Bir diğer örnek olarak; bir sigorta akıllı sözleşmesi, hava durumu veri kaynağı ile ilişkiye geçerek yağmur oranının belirli bir seviyenin altına düşmesi durumunda taraf olan üreticiye ilgili sigorta ödemesinin gerçekleşmesini tetikleyebilir.

Farklı bir örnek ise; bir borç için tahsil tarihi geldiğinde ilişkili tarafa ödeme yapılmasını, ödeme yapılacak hesapta yeterli bakiye olmaması durumunda kendisini oluşturan çek defteri akıllı sözleşmesinin dondurulmasını tetikleyebilir.

Kaynakça:

“Blockchain 101, Ahmet Usta, Serkan Doğantekin, Teknik Detayları ile Akıllı Sözleşmeler’e Bakış, s. 139”