İş Arama İzni
İş Kanunu Madde 27
“Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.
İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.”
Sadece İhbar Süresi Tanınan İş Akitleri için Geçerlidir
İhbar süresinin bir diğer hukuki faydası işçiye iş bulması ve işçinin sonraki hayatına hazırlanmasıdır. Bildirim süresi sonunda işten ayrılacağını bilen işçi, bu süre içinde bir başka iş arayarak bir başka işyerinde yeniden çalışabilmek için girişimlerde bulunabilecektir. Bu anlamda iş arama izni sadece ihbar süresi tanınan iş akitleri için ihbar süresinin varlığından bahsedilebilecektir. Kanunu’nun 25. maddesine dayanılarak yapılan haklı fesih ve iş akdinin derhal feshi durumlarında, belirli süreli sözleşmenin varlığı halinde veya ihbar tazminatının ödendiği hallerde iş arama izni verilmesi gerekmemektedir.
İş Akdinin Kimin Tarafından Feshedildiğinin Bir Önemi Yoktur
İş arama süresi iş akdinin kimin tarafından feshedildiğine bakılmaksızın ihbar süresinin öngörüldüğü durumlarda söz konusu olacaktır. Bu anlamda işçinin geçerli sebebe dayanılarak çıkarılması durumunda yahut ihbar süreli istifa durumlarında dahi iş arama süresinden faydalanabilecektir.
İş Arama Süresi Kamu Düzenindendir
İş arama süresi kamu düzeninden sayıldığı için işçi ile işveren arasında iznin kaldırılmasına veya kısıtlanmasına ilişkin sözleşmeler geçersiz olacaktır. Bu durum doğal olarak iş arama izninin işçinin talebinden bağımsız olması sonucunu doğuracaktır. Yeni iş arama izni hakkından faydalanma böyle bir şarta bağlı tutulduğunda, işçinin istekte bulunmaması halinde, bu hakkını kaybetmiş ve işverenin de izin verme yükümlülüğünün kalkmış olacağının kabulü doğacaktır ki bu durum İş Kanunu madde 27 hükmü ile bağdaşmayacaktır.
İhbar Süresi İçinde İşçinin Başka Bir İş Bulması
İş arama izniyle işçinin yeni bir iş bulma ihtiyacının karşılanması amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak kanunda işveren, “işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini vermekle yükümlü tutulduğu için”, iş bulduğu için iş sözleşmesini fesheden işçi bu haktan yararlanamaz.
Diğer taraftan iş arama süresi içinde yeni bir iş bulmuş bir işçiye iş arama izni verilmesinin gerekip gerekmediği tartışmaya açıktır. Zira bir taraftan iş arama izninin amacının ortadan kalkması söz konusu iken diğer taraftan işçinin daha iyi bir iş bulma ihtimali sınırlandırılmaktadır. Yargıtay da 2009/44373 E 2012/7589 K sayılı kararında işçinin iş bulmasının iş arama iznini ortadan kaldırmayacağını ileri sürmüş bu süre içinde bir başka iş arayarak bir başka işyerinde çalışabilmek için girişimlerde bulunabileceğini ifade etmiştir.
Ancak belirtmek gerekir ki işin bulunmuş sayılabilmesi için işçiye sadece yeni bir iş teklifinin yapılmış olması veya işçinin İşkur ya da bir özel iş aracısına başvurulması yeterli değildir. Dolayısıyla bu tür ihtimallerde yeni iş arama izin hakkı ortadan kalkmayacaktır. Yeni iş arama iznine gerek kalmaması, ancak işçinin ya iş sözleşmesi yapması ya da iş sözleşmesi yapılacağının taahhüt edilmesi ile kesinlik kazanacaktır. Bu halde iş bulmuş olmasına rağmen bunu gizleyerek iş aramak nedeniyle izin alan işçinin sadakat borcuna aykırı davranmış kabul edilmesi ve işverence iş sözleşmesinin İş Kanunu madde 25/II uyarınca derhal feshi mümkün olabilecektir. Ancak ispat araçlarının temini açısından bu durumun ne kadar mümkün olabileceği tartışmaya açıktır.
İznin Kullandırıldığının İspatı
İş sözleşmesi ister işçi isterse işveren tarafından süreli fesih yoluyla feshedilsin, yeni iş arama izninin kullanması şartları gerçekleşmişse, kural olarak işverenin bunu kullandırması ve kullandırdığını ispat etmesi gerekmektedir. Bu durum inandırıcı tanık ifadeleriyle veya belgelerle ispat edilebilecektir.
İznin Kullanılma Zamanı
İş Kanunu’nun 27. maddesinde iş arama izninin günde 2 saatten az olamayacağı belirtilmiştir. İznin kullanılma zamanını ise işveren belirleyecektir. İşçinin kendiliğinden bu izni kullandığını belirterek ayrılması mümkün değildir. İşçi her ne kadar arama iznine hak kazansa da iş görme borcu devam etmektedir.
İş arama izninin toplu kullanılması ise tamamen işçinin talebine bırakılmıştır. Bu noktada işverene bir taktir hakkı tanınmamış olup toplu kullanım sadece işten ayrılma tarihinden geriye doğru kullanılabilecektir. İşçi bu hakkını kullanmak istiyorsa bunu fesih bildirimini işverene bildirdiği veya işverenden öğrendiği gün yahut en geç ertesi gün yerine getirmelidir.
Sanal Hukuk Platformunun kurucuları arasında yer alan Musab; Platformun Genel Yayın Editörü konumundadır.
İletişim: musab.gunes@sanalhukuk.net
