Süt İzni Ve Evlilik Sebebiyle Kıdem Tazminatı
A)SÜT İZNİ NEDENİYLE KIDEM TAZMİNATI
Süt İzni Nedir? Nasıl Kullandırılır?
Doğum izni ve süt izni ile ilgili kanun ve yönetmelikler şu şekildedir;4857 Sayılı İş Kanunu, Devlet memurları için 657 Sayılı Devlet Memuru Kanunu, Gebe ve Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartları Hakkında Yönetmelik.
Devlet memurları için;
657 Sayılı Devlet Memuru Kanunu m.104/a bendi uyarınca; Kadın memura doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süreyle analık izni verilir. Çoğul gebelik durumunda, doğum öncesi sekiz haftalık analık izni süresine iki hafta eklenir. Süt izni ise yine aynı maddenin “d” bendinde belirtilmiştir. Buna göre; Kadın memura çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun tercihi esastır.
Özel sektörde çalışan kadın işçiler için;
4857 Sayılı İş Kanunu m.74/ son fıkra uyarınca; Kadın işçilere bir yaşından küçük çocukları emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. (4857 sayılı kanunda bir buçuk saat süt izni kullandırılır denilmiş, 657 Sayılı Devlet Memuru kanununda ise değişiklikten önce bir buçuk saat süt izni kullandırılıyor iken kanun maddesinde yapılan değişiklik uyarınca ilk altı ayda 3 saat, ikinci altı ayda günde bir buçuk saat süt izni kullandırılır denilmektedir.)
Süt İzni Birleştirilemez
Süt izni, günlük olarak kullanılması gereken bir izin hakkı olması sebebiyle, bu iznin birleştirilerek sonraki günlerde kullandırılmasına imkân bulunmamaktadır. Süt izninin haftalık veya aylık olarak kullandırılması yasaya aykırı olmasına rağmen, bu şekilde kullanılmasının da herhangi bir cezai yaptırımı bulunmamaktadır.
Çalışan Anne Süt İznini Nasıl Kullanır?
Çalışan anne süt izni kullanımını işverene bir dilekçe ile bildirmelidir. İşvereninde çalışan anneye iznin uygun olduğuna ilişkin bir yazı vermelidir. Dilekçe ve yazı verilen bu iznin yasalara uygun bir biçimde verildiğinin kanıtı olarak kullanılacaktır. Çalışan anne bu izni bebek 1 yaşına gelene kadar kullanabilir.
Özetle süt izni şu şekilde kullanılır;
- Çocuk bir yaşından küçük olacak,
- Günde toplam 1,5 saat kadar izin verilecek,
- İşçi kendisi günün hangi saatinde bu izni kullanacağını belirleyecek,
- Süt izni olarak kullanılan süreler ücretli olacaktır.
Süt İzninin Kullandırılmamasının Sonuçları Nedir?
Kadın memurun günlük süt izni, kanunla tanınmış yasal bir haktır. Kanunun emredici olan bu hükmüne aykırı davranıldığı takdirde, bu hakkı kullandırmayan işvereni işçi Bölge Çalışma Müdürlüklerine şikâyet etme hakkı sahiptir. İşveren ısrarla bu süreleri kullandırmaz ise işçi iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebilir. Ayrıca, İş sözleşmesini haklı nedenle fesih eden kadın işçi kıdem tazminatına ve diğer ücretlere hak kazanacaktır. Fakat kanunda emzirme sürelerine ait 1,5 saatlik süre kullandırılmadığı takdirde ayrıca ücret ödeneceğine dair bir hükme yer verilmediğinden, işçinin süt iznini kullandırmayan işverenden fazla mesai iddiası ile ayrıca bir ücret talep etme hakkı bulunmamaktadır. (Emsal Karar; Yargıtay 9.HD. 01.5.2007 tarihli 2007/04893 E. 2007/13796 K.)
İşverene Uygulanacak İdari Para Cezası Var Mıdır?
4857 Sayılı İş Kanunu m.104 uyarınca doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen işverene 1200 TL idari para cezası verilir. (Kanuna göre 1200 TL ancak İş ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 01.01.2014-21.12.2014 tarihleri arasında geçerli olmak üzere yayınladığı tarifeye göre 1.343 TL olarak gözükmektedir.)
B)Evlilik Sebebiyle Kıdem Tazminatı Mümkün Müdür?
4857 Sayılı İş Kanunu m. 46/b bendi uyarınca işveren tarafından evlilik sebebiyle 3 güne kadar mazeret izni verilebilmektedir. Yine kanunun 55. Maddesinde belirtildiği üzere evlilik sebebiyle verilen bu 3 günlük izin yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır.
4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında çalışan bayanlara evlilik nedeniyle evlilik tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde kendi arzusuyla iş akdini feshederek işten ayrılma hakkı tanınmış olmakla beraber, kadın işçinin o ana kadar olan kıdem tazminatı alacağı da güvence altına alınmaktadır. Özetle; kadın işçi evlendiği gerekçesi ile işten ayrılabilir, uzun veya kısa bir zaman sonra da fikrini değiştirebilir ve yeniden çalışmaya başlayabilir ki bu da hayatın olağan akışına aykırı bir durum olarak görülmez ve yeniden çalışmaya başladı diye eski işvereninden aldığı kıdem tazminatı hakkı yok sayılamaz. Ancak, kadın işçinin daha işten ayrılmadan veya ara vermeksizin başka bir işle bağlantı kurduğu saplanıldığında evlilik nedeniyle kıdem tazminatı isteme hakkının kötüye kullanıldığı şeklinde bir değerlendirme yapılması olasıdır.
Evlilik Sebebiyle İşten Ayrılan Kadın İşçinin Kıdem Tazminatı Alabilmesi İçin Gereken Şartlar;
- İş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi,
- Evliliği gösteren belgenin işverene sunulması,
- Feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtmesi gerekmektedir.
Sanal Hukuk Platformunun kurucuları arasında yer alan Musab; Platformun Genel Yayın Editörü konumundadır.
İletişim: musab.gunes@sanalhukuk.net
